خانه های قدیمی و میراث فرهنگی
به گزارش آسمان و به نقل از ایسنا،احمد منتظر مدیر سابق اداره کل میراثفرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان می گوید: مهم ترینمسئله این است که درحال حاضر بسیاری افراد و سازمان ها در قالب تغییرکاربری، و خانه های قدیمی است که بنای اصلی را نابود می کنند مثلا چنین شده است که با گرفتن مجوزکاربری هتل که نزدیک ترین عملکرد نسبت به عملکرد اصلی خانه هایتاریخی و در راستای حفظ آن‌هاست اما تخلف می‌کنند و بنای تاریخی راخراب می کنند و یک هتل جدید می سازند.
وی دلیل چنین تغییر کاربری هایی نامناسبی را سودجویی افراد می داند وادامه می دهد: در این زمینه همه هم مقصر هستند چون نظارت، تعهد و علاقهای در بین نیست همه به دنبال کسب مال دنیا هستند؛ بنابراین اینکه بنا چهعملکردی می تواند داشته باشد و چه عملکردی نمی تواند داشته باشد مبحثدوم است اما موضوع اول این است که ما باید اداره میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری داشته باشیم که بر تغییر کاربری بناهای تاریخی دقیقنظارت کند مثلا وقتی برای تبدیل یک خانه تاریخی به هتل مجوز می دهد بایدبه دنبال آن نظارت و دقت کند که روند تبدیل حتما به درستی پیش برود وصدمه‌ای به اثر نرسد.
چرا حفظ اثار و خانه های قدیمی و میراث ضرورت دارد؟
منتظر تصریح می کند: بر اساس آنچه ازسوی یونسکو ارائه شده است دراحیای بنای تاریخی باید توجه داشت که اصل بنا و اصالت آن باقی بماند ونباید بدل سازی انجام شود؛ ضمن اینکه باید به موضوع برگشت پذیری همدقت شود چرا که ممکن است نسل آینده بخواهد آن را از حالت تغییر عملکرددربیاورد. این مهم ترین مسئله است و تا وقتی این موضوع حل نشود هیچبحث دیگری نمی توان مطرح کرد.
مدیر سابق اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان میافزاید: در موضوع احیا، هر عملکردی نمی تواند مطرح شود مثلا نباید حمامرا به رستوران تبدیل کرد درحالی که اکنون همه دارند همین کار را می کنندیعنی حمام های تاریخی را به رستوران تبدیل می کنند و توجهی به اینموضوع ندارند که حمام جای بهداشتی برای تمیز کردن آدم ها بوده نه محیطبهداشتی برای پخت و پز و از لحاظ بهداشتی برای رستوران مناسب نیست؛اما متاسفانه حمام ها را نابود کردند و دیگر حمامی باقی نگذاشته اند و هیچحفاظتی در بین نیست.
وی با تاکید بر اینکه باید موارد گوهرۀ تاریخ را از موارد غیر گوهره ایتشخیص داد و با سنت گوهره ای رابطه برقرار کرد می گوید: تغییر کاربرییک بنای تاریخی به مفهوم احیای آن بناست و حتما باید اصل بنای تاریخیحفظ شود، اما عملکرد احیا اهمیت بسیاری دارد.
چرا خانه های قدیمی و بنا از حالت تاریخی خارج نمی شود؟
در موارد و شرایط ایده‌آل، راه بهتر برای حفظ میراث این است که حفاظتساختمان های تاریخی با توجه به اهمیت درک نقش تاریخی آن ها که قبلا یکبار صورت گرفته و حفظ و نگهداری شده اند ادامه پیدا کند و ساختمان هاییکه به اندازه کافی از نظر میراث تاریخی فرهنگی مهم هستند و یا اینکه بهعنوان یک اثر، تولید و بازده مالی دارند معمولا به همان حالت و وضعیتاصلی خود مورد محافظت و نگهداری قرار می گیرد.
مرتضی فرشته نژاد پیشکسوت مرمت و معماری نیز با بیان اینکه هر بنایتاریخی معماری خاصی دارد و در تغییر کاربری آن ها نباید در معماری بناتغییرات اساسی ایجاد شود می گوید: در تبدیل بنای تاریخی به هتل، بایدمعماری بنای اصلی حفظ شود و به گونه ای باشد که تمام اقدامات انجامشده در آن قابل بازگشت باشد و اگر لازم شد الحاقات بدون اینکه به اصلمعماری بنا خدشه ای وارد شود قابل حذف باشد.
وی می افزاید: هر نوع تغییر کاربری درخصوص بناهای تاریخی باید بارعایت اصل برگشت پذیری انجام شود و تغییرات ایجاد شده در بنا نباید بهشیوه‌ای باشد که آن بنا از حالت تاریخی خارج شود.
تغییر کاربری فرهنگی در خانه های قدیمی
این پیشکسوت مرمت و معماری تاکید می کند: تغییر کاربری بناها اگر باانواع کاربری های فرهنگی صورت بگیرد کار بسیار درستی است چونمنظور این است که این بناها اولا ازنظر معماری احیا شود و دوم اینکهکاربری مجدد آن ها اصل مطلب یعنی کاربری اولیه را زیر سوال نبرد،بنابراین کاربری بهتر است فرهنگی یا شبه فرهنگی باشد و سبب حفظ بنایتاریخی شود.
فرشته نژاد با بیان اینکه ایجاد تغییرات اساسی در بنای تاریخی خلاف استادامه می دهد: سازمان میراث فرهنگی برای این بوجود آمده که جاذبه هایبناهای تاریخی را برای گردشگران بنمایاند و آن‌ها را به شکلی حفظ کند کهسرمشق برای دانشجویان معماری و مرمتِ حال و آینده باشد، اما اگر اینجاذبه ها را زیر پا له کرده و ازبین ببرند چیزی برای ارائه نخواهند داشت.
وی تصریح می کند: در احیای یک بنای تاریخی و تغییر کاربری آن علاوه بررعایت اصول مرمت از جمله برگشت پذیری، کاربری آن نیز اهمیت بسیاریدارد چرا که اگر تغییر کاربری به درستی انجام شود می تواند نشان دهندۀگوشه ای از فرهنگ غنی گذشتگان باشد.
