عمارت عالی قاپو

عمارت عالی قاپو اصفهان از بناهای باشکوه عصر صفوی است، که در بخش غربی میدان نقش جهان قرار دارد . این بنای تاریخی به دلیل معماری با شکوه ، نقاشی های تاریخی و زیبا ، گچبری های پر ابهت و درب معروف اش اهمیت بالایی دارد .

هر ساله هزاران نفر از ایران و جهان برای بازدید از این اثر تاریخی به شهر اصفهان سفر می کنند. در این مقاله از سایت آسمان هوم با ما باشید ، تا به طور کامل با این عمارت تاریخی آشنا شوید .

بیشتر بخوانید: پیش خرید ملک در کوهک

معرفی عمارت عالی قاپو

عمارت عالی قاپو در بافت تاریخی شهر اصفهان ، در جبهه غربی میدان نقش جهان ، در زمان صفويان بین سال های 973 تا 977 شمسی احداث شده است . این بنا در طول دوره حکمرانان مختلف صفوی بسط و گسترش داده شده است .

این بنا در حال حاضر در 6 طبقه با 48 متر ارتفاع پا بر جاست . این بنا در عصر خویش کارکرد های مختلفی چون پذیرایی از مهمانان ، اداری ، سکونت شاه و درباریان داشته است .

آنچه کاخ عالی قاپو را از دیگر عمارت های دوره اسلامی اصفهان متمایز می کند ، نقاشی های مینیاتوری بسیار زیبایی است ، که توسط نقاش و مینیاتوریست معروف عصر صفوی به نام رضا عباسی کشیده شده اند .

از دیگر ویژگی های خاص عمارت عالی قاپو که بینندگان را شگفت زده و متحیر می کند ، این است که از هر جبهه ایی جلوه ای متفاوت دارد . این بنا از جبهه مقابل دو طبقه ، از طرفین سه طبقه و از پشت پنج طبقه می باشد ، ولی در اصل در شش طبقه ساخته شده است .

وجه تسمیه کاخ عالی قاپو

در این بخش در مورد وجه تسمیه و علت نامگذاری این کاخ به نام عمارت عالی قاپو صحبت می کنیم . عالی قاپو در زبان ترکی به مفهوم درگاه بلند مرتبه است . از آنجائی که صفويان مذهب شیعه داشتند ، برخی پژوهشگران معتقدند که شاه عباس پس از بازسازی مقبره حضرت علی و احداث درب جدید برای آن ، درب قدیمی حرم امام علی را برای این بنا به ایران آورده است .

قسمت فوقانی این درب نیز بر روی یک کاشی زرد کتیبه ای با متن ” انا مدینه العلم و علی باب ها ” دیده می شود ، از سوی دیگر در مقابل این کاخ 110 توپ جنگی با نماد حروف ابجد اسم امام علی در دوره صفوی قرار گرفته است .

بر اساس روایات تاریخی نیز شخص پادشاه و هر شخصی که از آستانه این درب عبور می کرده است ، باید نخست درب را می بوسید ، همه این شواهد ، بیانگر ارزش بالای درب کاخ عالی قاپو می باشد . البته این درب در ادوار بعد مجددا به مقبره امام علی رجعت داده می شود. طبق تمام مدارک گفته شده ، عمارت عالی قاپو نام خود را به دلیل درب با ارزشی که در گذشته داشته ، گرفته است .

 معماری عمارت عالی قاپو

در این بخش در مورد معماری باشکوه و زیبای عمارت عالی قاپو صحبت خواهیم کرد . همانگونه در بخش معرفی نیز به طور مختصر اشاره کردیم ، این عمارت در شش طبقه ساخته شده است و ایوان بلند و ستون دار آن با ستون های چوبی جلوه بسیار زیبایی در میدان نقش جهان اصفهان دارد .

این کاخ از دو بخش خصوصی و عمومی تشکیل گردیده ، که طبقات مختلف به این بخش ها اختصاص می یافتند . طبقه اول ورودی کاخ ، طبقه دوم بخش تدارکات ، طبقه سوم نیز محل اقامت و پذیرایی از مهمانان بوده است ، که این سه طبقه بخش های عمومی عمارت در نظر گرفته شده اند . دیگر طبقات نیز بخش خصوصی عمارت بوده اند و هر شخصی به غیر از شاه و نزدیکان او اجازه ورود به آن را نداشتند .

عمارت عالی قاپو دارای پنج درب ورودی می باشد ، یک درب در جبهه شمالی درب شاهی ، یک درب رو به دروازه دولت ، دربی دیگر به اندرونی ، یک درب به آشپزخانه گشوده می شده ، و در نهایت دربی نیز در مغرب عمارت قرار داشته است .

پس از وارد شدن از درگاه اصلی عمارت عالی قاپو وارد یک سالن مربع با سقف گنبدی به مساحت 70 متر مربع می شویم . در طرفین این سالن دو درب قرار دارد که یک درب شما را به کشیک خانه و درب دیگری به تالارها رهنمون می کند .

در یک بخش سالن نیز یک پلکان وجود دارد ، که با بالا رفتن از پلکان نقاشی های زیبایی را روی کاشی ها با نقوش اسلیمی مشاهده خواهیم کرد و در مقابل پله ها نیز می توان از پنجره های چوبی زیبا ، میدان نقش جهان را تماشا نمود .

طبقه دوم نیز محل تدارکات و یا در اصطلاح آبدارخانه بوده که شربت ، چای و نوشیدنی را برای مهمانان تدارک می دیدند و یک بخشی نیز به محل ذخیره آذوقه اختصاص داده شده است .

با بالا رفتن از پلکان این بخش ، به طبقه سوم عمارت عالی قاپو یعنی محل پذیرایی از مهمانان می رسید . ایوان معروف ، بلند و ستون دار در این طبقه ایجاد شده است ، که بر فراز آن اشراف کاملی به میدان نقش جهان دارید و شاه از این ایوان مسابقات چوگان را مشاهده می نمود .

سقف این ایوان با گچبری های گره چینی زیبایی آذین بسته است ‌. در مرکز آن نیز حوضی مرمرین و مسی قرار دارد ، که آب حوض میدان نقش جهان را به این حوض پمپاژ می نمودند ، در وسط حوض نیز آب به بیرون فواره می زد . در پشت ایوان چندین اتاق با نقاشی های اسلیمی و مینیاتوری وجود دارد .

با عبور از پلکان این بخش از ‌عمارت عالی قاپو به طبقه چهارم می رسیم ، پلکان این قسمت بسیار باریک و بدون پاگرد است ؛ از این رو پیمودن این پله ها بسیار سخت و نفس گیر می باشد . طبقه چهارم محل استراحت شاه و درباریان بوده است .

پس از عبور از پلکان این بخش به یک درب مخفی خواهید رسید ، که پشت این درب طبقه پنجم است ، اگر متوجه این درب نشوید ، وارد این طبقه نخواهید شد و به طبقه آخر یعنی ششم با دو اتاق بزرگ و شش اتاق کوچک هدایت می شوید .

معماری شاخص و با شکوه این عمارت در طبقه ششم قرار دارد ، که به اتاق صوت یا موسیقی معروف است . این اتاق در گذشته دارای درب های چوبی طلا کوب بوده است ، که امروزه در موزه لوور فرانسه نگهداری می شوند .

قسمت سقف و دیوار اتاق صوت عمارت عالی قاپو با گچبری های تنگ بری ( طرح هایی شبیه به کوزه یا تنگ تو خالی ) مزین شده است . این گچبری ها علاوه بر تزئین اتاق ، در انعکاس صدا در زمان نواختن موسیقی نیز تاثیر زیادی داشته اند .‌

سخن پایانی

عمارت عالی قاپو از بناهای باشکوه و تاریخی استان اصفهان است ، که در یک مقاله کوتاه نمی توان به تمام جزئیات آن پرداخت ، زیرا هر گچبری ، نقاشی ، اتاق و … در این بنا هزاران راز و رمز و حرف برای گفتن دارد .

اگر قصد سفر به شهر اصفهان برای بازدید از این عمارت را دارید یا مایل به دریافت اطلاعات بیشتر از این بنا هستید ، به سایت آسمان هوم مراجعه کنید ‌.

بیشتر بخوانید: بررسی تعاونی توسعه ابنیه همت در ساخت پروژه زاگرس