عمر مفید ساختمان ها
عوامل مختلفی در میزان عمر مفید ساختمان‌ها تأثیرگذار هستند و می‌توانند از آن بکاهند؛ عواملی چون ویژگی‌های فیزیکی، اقتصادی، عملکردی، تکنولوژیکی، اجتماعی، حقوقی و حتی سیاسی. انسان‌ها نیز در ساختمان‌ها سکونت می‌گزینند تا امنیت خود را فراهم کنند و از دلایل اصلی ایجاد سرپناه توسط انسان‌ها، در امان ماندن در برابر بلایای مختلف بوده است؛ بنابراین توجه به سن ساختمانی که خریداری میشود، می‌تواند ضامن امنیت ساکنان آن باشد.
عوامل مؤثر بر عمر مفید ساختمان
با گذشت زمان کارایی ساختمان‌ها کاهش می‌یابد و در نتیجه از استحکام و مقاومت آنها کاسته میشود. عوامل مختلفی بر کاهش عمر مفید ساختمان مؤثر هستند که در ادامه به برخی از مهمترین آنان می‌پردازیم.
رطوبت و نم گرفتن ساختمان‌ها
آب، این مایع حیات از جمله مهمترین عوامل فرسوده شدن ساختمان‌هاست. آب باران و آب‌های زیرزمینی به صورت نامتقارنی ساختمان‌ها را تحلیل می‌برند و موجب می‌شوند ساختمان‌ها از کف و از سقف و گوشه‌ها دچار نم‌گرفتگی و رطوبت شوند. این عامل در مناطق مرطوب و معتدل بیشتر بر ساختمان‌ها اثر منفی می‌گذارد.
برای از بین بردن رطوبت وارد شده با بافت ساختمانی به انرژی زیادی نیاز است که برای به کار بردن آن میزان انرژی ممکن است هزینه‌های مالکان بسیار افزایش یابد.
میزان رطوبت و نم در ساختمان‌های آجری بیشتر است و بهتر است برای جلوگیری از افزایش رطوبت، سطح آجری ساختمان با موادی چون گچ و یا رنگ‌آمیزی پوشانده شود. آجر و مصالحی چون سنگ به مرور زمان فرسوده می‌شوند و در برابر آب مقاومت کمتری دارند. تأثیرات مخرب باران اسیدی که در تهران و کلان‌شهرهای آلوده می‌بارد، دو چندان است. این تأثیرات منفی بیشتر بر نمای ساختمانی است و به مرور زمان حتی محکم‌ترین مصالح را تخریب می‌کند.
تأثیرات اختلاف دما بر عمر مفید ساختمان
در برخی از مناطق، اختلاف دمای زیادی بین ساعات روز و شب وجود دارد. در نتیجه مصالح ساختمانی در طول روز منبسط و در شب، منقبض می‌شوند و این امر موجب ترک خوردن داخلی و حتی خارجی ساختمان میشود.
اگر به هنگام ساخت و ساز به ضریب انبساط مصالح توجه نشود، در آینده به ساختمان آسیب زیادی وارد میشود. ضریب انبساط مصالحی چون شیشه، آجر، سیمان، بتن، آهن و ماسه با هم تفاوت دارند و بهتر است از مصالحی استفاده کرد که ضریب انبساط یکسان و نزدیک به همی دارند تا عمر مفید ساختمان افزایش یابد.
تأثیرات اقلیم بر عمر مفید ساختمان‌ها
در گذشته، با آن که علم به این اندازه پیشرفت نکرده بود، بناها با توجه به آب و هوای مناطق ساخته می‌شدند. با توجه به معماری ساختمان‌ها و بناهای قدیمی میتوان به وضوح تأثیر اقلیم مناطق را بر ساخت و ساز دید. طول عمر بناهای قدیمی نشان‌دهنده معماری دقیق ساخت و ساز بناهای گذشته است. ایران نیز کشوری چهار فصل است و تفاوت‌های زیادی بین مناطق مختلف کشورمان وجود دارد.
مقایسه عمر مفید ساختمان در ایران و کشورهای پیشرفته
با توجه به استاندارهای جهانی، طول عمر مفید ساختمان‌های ایران چیزی حدود ۲۵ تا ۳۰ سال است، در صورتی که میزان طول عمر مفید ساختمان‌های کشورهای پیشرفته و صنعتی ۱۰۰ سال و حتی ۳۰۰ نیز تخمین زده شده است. آمارهای موجود نشان‌دهنده آن است که ساخت و سازهای کشور ما با میانگین جهانی فاصله بسیار زیادی دارند.
در تهران نیز با توجه به افزایش جمعیت و تسریع روند ساخت و ساز، عمر مفید ساختمان‌ها بسیار کوتاه‌تر از مقدار استاندارد است.
سازندگان ایرانی همواره به دنبال کاهش هزینه‌های ساخت و ساز هستند. گاها این کاهش هزینه‌ها منجر به نادیده گرفتن مواردی اساسی و اصولی در ساخت و ساز ساختمان‌ها میشود و در نتیجه کیفیت ساختمان به صورت چشمگیری کاهش می‌یابد. بسیاری از این موارد نادیده گرفته شده، عواملی هستند که نه تنها هر مهندس ساختمانی می‌داند که باید رعایت شوند، بلکه هر شهروند آگاهی از آنها مطلع است.
عوامل مختلفی در این حوزه بر کوتاهی عمر مفید ساختمان در ایران و به ویژه تهران مؤثر هستند. از جمله این عوامل عدم استفاده از لوازم و مصالح استاندارد در ساخت و ساز است.
کاهش هزینه‌ها برای سرمایه‌گذار و سازنده ساختمان، نتایج منفی زیادی نه تنها برای خریدار ملک بلکه برای جامعه دارد و سایر هزینه‌ها را افزایش می‌دهد و حتی امنیت جانی افرادی که در آن ساختمان به زندگی و هر فعالیت دیگری می‌پردازند، به خطر می‌اندازد.
از جمله آسیب‌هایی که در نتیجه کاهش هزینه‌ها، به مردم وارد میشود، در کنار کاهش عمر مفید ساختمان، موارد زیر است:
- افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری از ساختمان
- افزایش آسیب به محیط‌زیست و طبیعت
- اتلاف انرژی و منابع ملی
