در شهر شلوغ و پُر هرج و مرج تهران ، آسمان هوم جایی سرسبز و مملوء از سکوت را می شناسند ، که با رفتن بدان اوقاتی خاطره انگیز را تجربه می کنید . این مکان باغ گیاه شناسی ملی ایران است . باغی که در فضای آرامش بخش و زیبای آن ، علاوه بر گشت و گذار و تفریح با انواع گل ها و گیاهان بومی ایرانی و جهانی آشنا می گردید .
ما به دوستداران گیاهان و طبیعت پیشنهاد می کنیم ، با آسمان هوم در ادامه ی این متن همراه باشند .
تاریخچه باغ گیاه شناسی ملی به چه زمانی باز می گردد ؟
تاریخچه شکل گیری باغ گیاه شناسی ملی ایران که گسترده ترین باغ گیاه شناسی خاورمیانه و البته یکی از ده باغ گیاه شناسی برتر جهان از نظر گستره می باشد ، به دهه سی باز می گردد .
طی سالِ ۱۳۴۸ عملیات طراحی و ساخت این باغ به واسطه کارشناسان ایرانی و با حضور تعدادی از کارشناسان خارجی شروع شد . این باغ که به باغ گیاه شناسی تهران شهرت دارد ، زیر نظر مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع ایران اداره می گردد .
جالب است بدانید باغ گیاه شناسی مجموعه ای صد و چهل و پنج هکتاری می باشد ، که در اراضی چیتگر تهران جای گرفته است .
باغ گیاه شناسی ملی ایران آب و هوایی نیمه خشک داشته و مقدار بارندگی متوسط سالیانه حدوداً دویست و چهل میلی‌متر را تجربه می کند . گیاهان بومی و حتی غیر بومی در محیط باز و گلخانه ای این باغ زیبایی وصف ناپذیری رقم زده اند .
این محیط نقش بسیار پررنگی در حیطه هایی گوناگون چون ؛ تحقیقات علوم گیاهی و باغبانی ، آموزش عمومی و آشنا نمودن مردم با اهمیت و جایگاه گیاهان را برعهده دارد .
به عبارتی این باغ بزرگ برای ذخیره ژنتیکی گونه های در معرض خطر نابودی مورد استفاده قرار گرفته است .
علاوه بر این ها در این باغ با استفاده از شیوه های گوناگون علمی ، امکان شناخت انواع گوناگون گیاهان داخلی و خارجی علمی ، امکان آشنایی با گونه های گیاهان خارجی و داخلی ، شیوه ی تکثیر آن ها وجود دارد .
در طراحی باغ گیاه شناسی ملی ایران تلاش کرده اند ، تا مناظر و طبیعت سه کوه زاگرس ، البرز و هیمالیا را شبیه سازی نمایند . همچنین وجود شش رودخانه و یک دریاچه ای زیبا به فضای طبیعی باغ کمک شایانی کرده است .
از سایر جاذبه های غیرقابل باور کردنی باغ وجودِ دو آبشار است ، که ریزش آب آن ها از بلندی و میانه های صخره انجام می شود . نیز سنگ هایی با ظاهری پهن ، گرد و عمودی در میان عناصر آب و گیاهان جای گرفته اند ، تا محیطی طبیعی تر رقم بزنند .
باغ گیاه شناسی ملی ایران کجا قرار گرفته است ؟
این باغ یکی از زیبایی های استان تهران است که ، در دامنه جنوبی رشته کوه البرز و در اراضی پارک جنگلی چیتگر جای گرفته است .
مسیر دسترسی به باغ گیاه شناسی
برای دسترسی به باغ گیاه شناسی ملی ایران یکی از دو مسیر زیر را می توانید انتخاب کنید ؛
-
دسترسی با اتومبیل شخصی :
بزرگراه تهران – کرج ، خروجی پیکان شهر ، شهرک سرو آزاد سپس خیابان شهید گودرزی و نهایتاً خیابان هشتم غربی .
-
دسترسی به باغ از طریق مترو :
شما با مترو هم می توانید به این باغ بروید . با پیاده شدن در ایستگاه ایران خودرو و یا وردآورد سپس با سوار شدن به تاکسی یا اتوبوس بدین باغ می رسید .
قسمت های گوناگون باغ گیاه شناسی
ما در این قسمت شما را با بخش های گوناگون باغ گیاه شناسی ملی ایران آشنا می کنیم . پس بهتر است در ادامه با ما همراه باشید ...
-
کلکسیون ها :
کلکسیون این باغ با هدف ارائه آموزش ، پژوهش و نمایش ، گردآوری و نگهداری است . از رویشگاه طراحی شده درون این باغ هفت رویشگاه دربرگیرنده ؛ هیرکانی ، زاگرس ، البرز جنوبی ، ایرانی – تورانی ، گلخانه جنوبی ایران ، باغ میوه بومی مربوط به ایران است .
شش رویشگاه هم دربرگیرنده ؛ رویشگاه اروپا ، قفقاز ، هیمالیا ، چمن رازهای آمریکا ، چین و ژاپن مربوط به جهان می باشد .
نیز هشت کلکسیون باغ گیاه شناسی ملی ایران دربرگیرنده قطعات ، آموزشی و نمایشی ، سیستماتیک ، گیاهان دارویی و صنعتی ، جنگل و گردشگاه ، میدان مرکزی باغ رُز ، چهار باغ ایرانی و پهن برگان نیز آربراتوم می باشد .
بیشتر قسمت های باغ ایرانی تا به امروز شکل گرفته و فقط قسمت اندکی از گلخانه مناطق حاره ای در آینده ای نه چندان دور ایجاد می گردد .
بیشتر بخوانید: پیش بینی قیمت مسکن در سال ۱۴۰۲
رویشگاه های ایرانی موجود در باغ
ما در ادامه چند نمونه از رویشگاه های ایرانی موجود در باغ ملی ایران را معرفی خواهیم کرد . در ادامه می خوانیم ، که ؛
-
رویشگاه هیرکانی :
مجموعه رویشی خزر یکی از مهم ترین و کهن ترین مجموعه های جنگلی موجود در باغ گیاه شناسی ملی ایران است . اجرای این مجموعه از سالِ 1351 شروع شده و به گونه ای مداوم گیاهان علفی و چوبی مناطق جلگه ای و میان بند ارتفاعات جنگلی خرز گردآوری و کاشته گردیده است .
بنابر آمار سالِ 1388 ، درون این مجموعه شصت و چهار نوع درختی و درختچه ای و بیست و نُه تیره گیاهی موجود است . این مجموعه حاوی 5.024 اصله درخت و از یازده قطعه ایجاد شده است ، که توسطِ باغ راه هایی در طرفین ، به واسطه ی شمشاد پرچین سازی گردیده است .
-
رویشگاه زاگرس :
این رویشگاه هم یکی دیگر از مجموعه های شاخص جنگلی بومی موجود در باغ گیاه شناسی ملی ایران است ، که در مساحتی بالغ بر سه هکتار به گونه تپه ماهور تشکیل شده است . مرتفع ترین قسمت این تپه بیشتر از ده متر ارتفاع داراست .
عملیات اجرایی و تکمیلی این قسمت از سالِ 1367 شروع گردیده و از زیر مجموعه های ناحیه رویشی ایرانی – تورانی محسوب می گردد .
این مجموعه که با انواع چوبی و علفی جنگل زاگرس پوشش داده شده ، به شش بخش قسم بندی می شود . جالب است بدانید ، که این مجموعه توسطِ باغ راه های سنگ فرش شده از همدیگر جدا می گردد .
هم اکنون چهل و دو نوعِ چوبی و سی نوعِ علفی درون باغ گیاه شناسی ملی ایران وجود دارد ، که عناصر اصلی درختی آن از سه نوعِ اصلی بلوط ایرانی ، ویول و مازودار می باشد .
-
رویشگاه البرز جنوبی :
رویشگاه البرز جنوبی موجود درون باغ گیاه شناسی ملی ایران مجموعه ای می باشد ، که با الهام از طبیعت دامنه های جنوبی سلسله جبال البرز مرکزی طراحی گردیده است .
به منظور ساخت باغ گیاه شناسی اقدامات به سزایی چون ؛ شکل دهی فرم زمین ، ساخت تپه ماهور ، برقراری جریان گردش آب به حالتِ مدار بسته ، چشمه ، نهر و رود ، آبگیر ، باتلاق و برکه صورت گرفته است .
این اقدامات که طی مدّت زمانی کوتاه از سالِ 1380 الی 1383 انجام شده ، شرایط محیطی را برای رشد و پرورش گیاهان به صورت منطقه زیستن آن ها شبیه سازی نموده است .
جا به جایی گیاهان شاخص این مجموعه از عرصه طبیعی به مدّت زمان چهار سال طول کشید . حال به اندازه دویست و چهل گونه گیاهی هم گردآوری شده است !
هم اکنون این مجموعه یکی از کامل ترین و چَشم نوازترین های موجود در باغ گیاه شناسی ملی ایران می باشد .
-
رویشگاه ایرانی – توراتی :
این رویشگاه موجود در باغ ملی ایران با غایت گردآوری ، پرورش و حفظ گیاهان شاخص و مهم نواحی ایرانی – تورانی ایجاد شده است .
این قسمت که بخش گسترده ای از ایران را دربر می گیرد ، از شمال به کوهپایه سلسله جبال البرز ، از جنوب به منطقه صحارا – سندی ، از قسمت شرقی به مرز کشور افغانستان و پاکستان ، از غرب به سلسله جبال زاگرس منتهی می گردد .
رویشگاه های جهانی موجود در باغ
حال ما در این قسمت از آسمان هوم با شما در ارتباط با رویشگاه های جهانی موجود در این باغ سخن خواهیم گفت . لطفاً همراه ما باشید ؛
-
رویشگاه اروپا :
کلکسیون گیاهی اروپا با مساحتی بالغ بر 4.2 هکتار از قسمت جنوبی به قطعه خزر ، از قسمت شرقی به قطعه نمایشی ، از قسمت غربی به رودخانه و کلکسیون پهن برگان و از قسمت شمالی به محور اصلی باغ گیاه شناسی ملی ایران محدود می گردد .
ورودی این ناحیه با سردر طراحی گردیده ، ترکیب نرده و با ستون هایی از جنس آجر و رُزهای رونده ، این مجموعه را به دو قسمت جداگانه قسم بندی کرده است .
این دو قسمت دربرگیرنده محور پیاده رو ، آبنمایی بیضی شکل ، قطعات چمن کاری شده ، تپه هایی گنبدی شکل با پوشش گیاهی علفی فصلی و دائمی می باشد . کاشت گیاهان در این قسمت از سالِ 1383 شروع گردیده و هر سال به تعداد گیاهان موجود اضافه می شود .
-
چمن زارهایی آمریکایی :
کلکسیون گیاهی آمریکایی که درون باغ گیاه شناسی ملی ایران و در زمینی به مساحت 1.4 هکتار جای گرفته دربرگیرنده ؛ پوشش درختی ، درختچه ای و همچنین گیاهان علفی چمن زارهای آمریکای شمالی است . کاشت این گیاهان از سالِ 1384 شروع شده است .
هم اکنون در این مجموعه بذر بیشتر از چهل گیاه یک ساله و چند ساله وجود دارد ، که تقریباً سی و پنج نوع آن ها با شرایط حال حاضر تطبیق پیدا کرده اند .
گیاهان موجود در این قسمت از باغ گیاه شناسی ملی ایران از بهار تا میانه های پاییز گلدهی دارند و چَشم انداز خارق العاده ای را رقم می زنند .
-
رویشگاه قفقاز :
کلکسیون گیاهی قفقاز موجود درون باغ گیاه شناسی ملی ایران ، با مساحتی برابر با سه هکتار در مجاورت قطعه خزر و جهتِ کاشت انواع گیاهان قفقازی در نظر انگاشته شده است . این قسمت به واسطه ی پیاده روی های سنگ فرش گردیده به عرض دو متر ، به پنج قطعه قسم بندی شده است .
بخش شرقی و شمالی حاوی درختان بلند مازو و اوری ، بخش جنوب شرقی حاوی درختان آزاد ، بخش غرب و جنوب غربی حاوی مجموعه رویشی گونه هایی از درختان افرا و بخش شمال غربی حاوی درختان بارانک می باشند .
کاشت و احداث این قسمت از سالِ 1385 آغاز گردیده و از بخش جنوب شرقی تا به شمال آن نیز به حالت نواری درختان نمدار کاشته شده است .
-
رویشگاه چین و ژاپن :
روش باغ سازی خاور دور « چین و ژاپن » چون سبک باغ سازی ایرانی از مشهورترین سبک های باغ سازی باغ گیاه شناسی ملی ایران محسوب می شود . این روش باغ سازی به علّت جمعیت بسیار بالا و کمبود اراضی کشاورزی ، همیشه به حالت مینیاتوری و مطابق با فضاهایی کم انجام شده است .
در طراحی این قبیل از باغ ها سعی بر این مسئله بوده است ، تا از طبیعت تقلید گردد و توپوگرافی و جنگل کاری به گونه ای انجام بشود ، که مشابه به یک منظره طبیعی در اشکالی کوچک تر باشد .
رویشگاه چین و ژاپن در باغ گیاه شناسی در زمینی به مساحت 3.2 هکتار طراحی شده ، که دربرگیرنده صد و شصت گونه از درختان و درختچه ها می باشد . در این محدوده نیز طراحی فضای سبز رعایت گردیده است و تلاش شده ، تا از عناصر آب ، سنگ و گیاهان تا به جای امکان در باغ گیاه شناسی ملی ایران استفاده گردد .
بهترین زمان برای رفتن به باغ گیاه شناسی ملی ایران
روزهای بهاری هنگامه رفتن به دِل طبیعت و دیدن زیبایی های چَشم نواز آن است . چه جایی بهتر و زیباتر از باغی سرسبز و گل هایی رنگارنگ و طراوتی وصف ناپذیر چون باغ گیاه شناسی ملی ایران !
البته ما به شما پیشنهاد می کنیم ، که در روزهای پاییزی هم به این باغ بروید . علاوه بر این ها در فصل هایی از سال جشنواره هایی در این باغ برگزار می گردد و شما می توانید زمان برپایی جشنواره گلاب گیری در بهار و جشنواره های پاییزه که با شکوفایی زیبا و تماشایی گل های داوودی هم زمان است ، بدین باغ روید .
سخن آخر
دوستان عزیز ما در طول این مطلب با شما در ارتباط با باغ گیاه شناسی ملی ایران سخن گفتیم . البته این باغ از قسمت های بسیاری تشکیل شده ، که ما تنها برخی از آن ها را معرفی کردیم . بنابراین شما می توانید با رفتن به سوی این باغ ، تجربیاتی بی بدیل را به دست آورید .
بیشتر بخوانید: بررسی کیفیت آب و هوای منطقه 22 تهران
