آشنایی با دستگاه های موسیقی سنتی ایران

آشنایی با دستگاه های موسیقی سنتی ایران برای هر ایرانی واجب است . موسیقی سنتی ایران زمین با پیشینه بسیار قوی باعث افتخار هر فرد ایرانی است .در این مقاله به دستگاه ها و گوشه های موسیقی ایران می پردازیم.

شکل گیری موسیقی در ایران

شکل گیری موسیقی در ایران به دوران مادها برمی گردد. همانور که موسیقی هر کشور با تاریخ و جغرافیا و روحیات آن کشور در هم تنیده شده است موسیقی ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست موسیقی ایران تلفیقی از عشق، غم ، شادی ، تاریح ، جغرافیا و روحیات مردم است .

دستگاه های موسیقی سنتی

موسیقی ایرانی دارای 7 دستگاه و هر دستگاه دارای گوشه هایی می باشد.

دستگاه شور:

دستگاه شور شامل آواز های ابوعطا ، بیات ترک ، دشتی و افشاری است.

گوشه های این دستگاه عبارتند از :درآمد ، خارا ، کرشمه ، رهاب ، رضوی ، گلریز ، عزال ، سلمک ، زیرکش سلمک ، شهناز ، صفا ، نغمه ، قرچه ،حزین و فرود ،بزرگ ، دوبیتی ، قجر ،ملانازی ، گرایلی ،مجلس افروز، مثنوی و عاشق کشی

برخی از معروف ترین آهنگ ها در این دستگاه عبارتند از : آتش کاروان ، الهه ناز ، گلپونه ها و اذان موذن زاده اردبیلی .

دستگاه سه گاه:

گوشه های دستگاه سه گاه از در آمد ، زابل ، مویه ، مخالف ، حصار ، زنگ شتر ، مغلوب ، مسیحی ، جغتائی ، شاه ختایی و رهامی تشکیل شده است.

برخی از معروف ترین آهنگ ها در این دستگاه عبارتند از رسوای زمونه و گل اومد بهار اومد .

دستگاه چهارگاه:

گوشه های دستگاه چهارگاه از درآمد ، زابل ، حصار ، نغمه ، مخالف ، پیش زنگوله ، زنگوله ، مویه ، بسته نگار ، پهلوی ، مغلوب ، حدی ، معربد ، رجز ، لزگی ، نحوی ، فرخ و رهام

برخی از معروف ترین آهنگ ها در این دستگاه عبارتند از : مبارک باد و ای ساربان

دستگاه همایون :

دستگاه همایون از آواز اصفهان شکل گرفته است . گوشه های دستگاه همایون از درآمد ، جامه دران ، چکاوک ، بیداد ، اوج ، ضجه موره ، لیلی و معجون ، شمعونی ، موالیان ، نی داوود ، شکوه ، خارا ، نفیر ، فرنگ ، شوشتری ، موالیان ، نوروز عرب ، نوروز صبا ، بختیاری و موالف ، راز و نیاز ، عزال ، ده ناصری ، میگلی و مثنوی تشکیاپل شده است.

برخی از معروف ترین آهنگها در این دستگاه عبارتند از: شدخزان گلشن آشنایی ، تو ای پری کجایی ، ساغرم شکست ای ساغی

دستگاه ماهور:

گوشه های دستگاه ماهور از درآمد ، داد ، فیلی ، گشایش ، شکسته ، شکسته قره باغ ، مجلس افروز ،خسروانی ، نیشابوری ، دلکش ، خاوران ، طرب انگیز ، چهار پاره ، مراد خانی ، نهیب ، عراق ،آذر بایجانی ،ماهور ،قرائی ، بولسیک ، زیرافکنده ، حصار ماهور ، تبریز ، محیر ، آشور اوند ، اصفهانک ، زنگوله ، راک هندی ، راک کشمیر ، راک عبدالله ، صفیر راک ، ساقی نامه ، صوفی نانه ، زنگوله ، نصیر خانی ، حزین ، کشته مرده و مثنوی تشکیل شده است.

برخی از معروف ترین آهنگها در این دستگاه عبارتند از: ایران ای سرای امید و مرغ سحر

دستگاه نوا :

گوشه های دستگاه نوا از در آمد ، گردانیه ، نیشابورک ، بیات راجه ، نغمه ، عراق ، عشاق ، نهفت ، رهاب ] حزین ، گوشت ، مثنوی گوشت ، عشیران ، خجسته ، مجلسی ، حسین ، ملک حسینی ، بولسیک ، تخت طاقدیس ، شاه ختائی و نیریز تشکیل شده است .

برخی از معروف ترین آهنگ ها در این دستگاه عبارتند از: نوایی نوایی و ای دل اگر عاشقی

دستگاه راست پنجگاه :

گوشه های دستگاه راست پنجگاه از درآمد ، زنگوله ، نغمه ، پروانه ، بیات عجم ، عشاق ، نیریز ، میرقع ، پنجگاه ، سپهر ، قرچه ، ابوالچپ ، طرز ، لیلی و مجنون ، بحر نور ، خسروانی ، نفیر و نوروز ، فرهنگ و عراق تشکیل شده است.

برخی از معروف ترین آهنگ ها در این دستگاه عبارت است از : دل می رود ز دستم

ردیف موسیقی ایرانی

ردیف در موسقی سنتی ایرانی به طرز قرارگیری گوشه ها در دستگاه موسیقی سنتی ایرانی گفته می شود.

منبع:ملودایو